Volop kansen voor een tienerbrein in ontwikkeling. Een portret van Tienerschool Sneek

‘Hoe ontwikkelt een kind tussen de 10 en 14 jaar zich optimaal? ‘Wat is kenmerkend voor deze leeftijdsfase en hoe kan onderwijs daar het beste op aansluiten?’ 

Deze vragen stellen wij, de initiatiefnemers van Tienerschool Sneek, onszelf in 2017. Als ouders van leerlingen op een innovatieve basisschool en vanuit onze ervaring in basis- en voortgezet onderwijs, kennen wij bestaande systemen. De basisschool waar wij voor onze eigen kinderen voor gekozen hebben, vindt tot dan nog weinig aansluiting met voortgezet onderwijs in de regio. Belangrijke vaardigheden als creativiteit en kritisch denken worden binnen een mum van tijd afgeleerd wanneer de sprong naar vo gemaakt is. 

Ervaringen uit bedrijfsleven en ondernemerschap sterken ons dat niets in dit avontuur in de weg staat en Stichting Nieuw Onderwijs “(SNO) wordt opgericht. Onze missie: onderwijs opnieuw vormgegeven zodat jongeren mogen leren op hoogst haalbare niveau, met aandacht voor eigenaarschap, persoonsvorming, het tienerbrein en vakoverstijgend leren, binnen een wendbare leeromgeving voor jongeren én professionals.

In schooljaar 18/’19 werkte een groter ontwikkelteam van totaal acht onderwijsprofessionals uit po en vo alle plannen uit tot werkelijkheid. Het gaspedaal wordt ingetrapt dankzij de scrum-methodiek. Door wekelijkse bordsessies en regelmatige reviews worden betrokken partijen uitgenodigd feedback te geven. Het is een voortdurend proces van afstemmen, checken en borgen. In december volgt een ‘Go!’ van zowel bestuurders als (G)MR van Stichting Odyssee en RSG Magister Alvinus, we kunnen aan de slag!

Voorjaar 2018 meldden bijna 50 kinderen zich aan voor een kennismakingsgesprek. Met deze kinderen en hun ouder(s) wegen we zorgvuldig af of de verwachtingen overeenkomen en dit nieuwe onderwijs aansluit bij wat ieder kind nodig heeft. We kiezen onze woorden vanaf deze fase zorgvuldig, zo spreken we over tieners en coaches in plaats van leerlingen en docenten. Heel bewust kiezen we voor een brede doelgroep van kinderen uit groep 7/ 8 en brugklas. Dit past bij onze visie dat tieners van verschillende leeftijden van elkaar leren. Iedere tiener is welkom, of de leerkracht praktijk-, gymnasium- of havo-onderwijs adviseert. Uit de aanmeldingen blijkt dat veel kinderen met een disharmonisch profiel zich aanmelden, met een discrepantie tussen taal en rekenen bijvoorbeeld. Ook kinderen die een meer rechts georiënteerde leerstijl hebben, zijn enthousiast. Het sollicitatieproces voor coaches en vakexperts verloopt soepel: ruim 200 sollicitanten stellen zichzelf voor op hun eigen creatieve wijze. Na een sollicitatiemiddag met speeddates en samenwerkingsopdrachten, wordt het uitvoeringsteam benoemd. 2 (parttime) coaches per stamgroep, een zorgcoördinator en een onderwijsassistent. Het eerste jaar start met zes mensen.

Augustus 2018 startten 38 tieners in hun nieuwe school, binnen het bestuursgebouw van het basisonderwijs. Er zijn drie heterogene coachgroepen waar ’s morgens om 9 uur gestart wordt met een check-in. De schooldagen duren altijd tot drie uur 's middags en eindigen met een check-out in eigen coachgroep. De lessen zijn geclusterd in domeinen, wat wij werelden noemen: de communicatieve, wetenschappelijke, maatschappelijke, creatieve en persoonlijke wereld. We werken in vier periodes rondom Big Idea’s van IMYC, het International Middle Years Curriculum. Het eerste schooljaar zijn dat Samenwerken, Aanpassen , Ontdekken en Structuur. Het tweede jaar kiezen we voor Samenwerken, Feesten, Durven en Consequenties.

We hebben het leerproces van IMYC een eigen draai gegeven en woorden aangepast binnen onze visie. Een startpunt is bijvoorbeeld een kick-off geworden en de afsluiting heet bij ons ontwikkelwinst. Toetsen zijn checks; we willen checken of de tiener zijn ontwikkeldoelen heeft behaald. Wat ons aanspreekt in IMYC is het volgende:

• Het curriculum verbindt vakgebieden met elkaar in thema’s die passen bij de leeftijdsgroep.
• Het onderwijsconcept is speciaal ontwikkeld voor het tienerbrein en richt zich op het verbeteren van dat leren.
• De leertaken sluiten aan op de SLO-leerdoelen voor 10-14 onderwijs.
• De cyclus geeft een herkenbaar ritme aan ieder thema.

Iedere tiener heeft vakcoaches en een personal coach. Met deze laatste vindt wekelijks coaching plaats in de Personal Teen Time. Het Leren Leren staat daarbij centraal waarvoor het team begeleiding krijgt van Building Learning Power. De executieve functies zijn voortdurend onderwerp van gesprek, leerspieren worden bewust getraind! In het lesrooster worden leerdoelen aangeboden in niveau- en jaargroepen. De coachgroepen zijn gemixt met tieners van 10 t/m 14 jaar. Een groot deel van de week leren en leven zij met elkaar. Dat heeft groot effect op alles wat er gebeurt: tieners organiseren een spelletjesmiddag voor grootouders, de tosti-brigade wordt opgericht en de tienersquad is trots wanneer ze vertellen over hun school, tijdens een rondleiding aan de Inspectie of aan toekomstige nieuwe tieners.  

In de visie van Tienerschool Sneek is de verbinding naar de wereld ontzettend belangrijk. Dit zie je praktisch terug in iedere schoolweek. Zo volgen tieners gastlessen en workshops, met name tijdens de (oranje) weken van verkennen en inspireren. Een paar voorbeelden. Voor het thema Balans een workshop over voeding, binnen het thema Durven een workshop stemexpressie en een stewardess die vertelt over de luchtvaart. Er zijn excursies en buitenlessen gedurende de hele ontwikkelcirkel. Een kijkje bij de brandweer wanneer we bezig zijn met samenwerken. Een buitendag 'overleven in de wildernis' als kick-off voor thema Aanpassen en ga zo maar door. Iedere periode hebben tieners een persoonlijke groeidoel, waarvoor zij (soms meerdaagse) stages inplannen. Meelopen met een bloemist, een IT-bedrijf of een kinderdagverblijf; alle tieners koppelen hun leerdoelen aan de praktijk. Niet omdat dat moet, maar omdat het aansluit bij hun ontwikkelingsvraag van dat moment.

De afgelopen twee jaren waren voor Tienerschool Sneek een grote ontdekkingstocht. Schipperen tussen wat kan en wat mag van onderwijsinspectie en (G)MR, kijken naar teambevoegdheden en verschillende cao’s. Een avontuur voor de tieners en zeker ook voor de coaches die het pittig hadden als pioniers. Het derde schooljaar start na de zomer in een eigen gebouw. Tienerschool Sneek groeit door naar 70 tieners en er vindt steeds meer aansluiting op inhoud plaats met voortgezet onderwijs. Voor de ervaringen die de Tienerschool opdoet met coaching, eigenaarschap en leerdoeldenken is belangstelling vanuit aansluitende vo-scholen.

We zijn trots een vernieuwing in onderwijsland op gang te hebben gebracht. Koers houden en doorontwikkelen vraagt nu minstens zoveel lef en energie als de start. Het is exact zoals Jan Fasen, een van de oprichters van Agora, destijds ons adviseerde: